Zang in 19e eeuw
Romantiek (1790-1850)
Rond begin 19e eeuw stond steeds meer in het teken van de ‘gevoelsmens’. Er werd geschreven over: verlangen, eenzaamheid, Weltschmertz, heimwee, in de Duitse letterkunde de ‘Sturm und drang’- periode genoemd. Goethes jeudgwerk: Die leiden des jungen Werther is hiervan een voorbeeld. In de eeuw van de Romantiek veranderde de techniek van zowel de stem als van instrumentalisten van virtuositeit, zoals bij Liszt (piano) en Paganini (viool), naar de uitdrukkingskracht in de legatolijn en in het woord. Opera werd in de 19e eeuw steeds meer voor het volk toegankelijk en de salon nodigde kunstenaars uit om op te treden.
Gioachino Rossini (1792-1868)
zorgt voor een nieuwe operastijl, de grand opera
The Barber of Seville – ‘Ecco, ridente in cielo’ (Juan Diego Flórez, The Royal Opera)
Rossini en Bellini schrijven fiorituren en coloraturen helemaal uit.
Vincenzo Bellini (1801 – 1835)
Missa No.2 in G-minor (1825)
De chromatiek, een serie stijgende en/of dalende halve tonen ontstond ook in zangpartijen zoals bij de sopraan-aria
Casta Diva – Renée Flemming
Deze langzame ontwikkeling, die eind 18e eeuw, vooral onder invloed van Christoph Willibald Gluck: Anne Sofie von Otter; O del mio dolce ardor uit inzette – een tendens die juist van de virtuositeit afleidde, komt eind 19e eeuw pas tot een vorm bij Richard Wagner Nina Stemme – Tristan und Isolde – Liebestod.
Belangrijk voor de zangkunst was dat de piano de huiskamer inkwam
Franz Schubert (1797 – 1828)
De da capo-aria met haar a-b-a-vorm bijvoorbeeld: Handel – Messiah, “He was despised” met Bernarda Fink maakt plaats voor tweedelig samengestelde aria.
aba = driedelige liedvorm; aaba = tweedelige liedvorm
Robert Schumann (1810 – 1856)
Felix Mendelssohn (1816 -1847)
1e duet uit Op. 63
Johannes Brahms (1833 – 1897)
Camille Saint Saëns (1835 – 1921)
Antonin Dvorak (1841 – 1904)
Jules Massenet (1842 – 1912)
Gustav Mahler (1860, Tsjechië – 1911)
Er worden steeds hogere eisen aan de stem gesteld: het volume moet omhoog en de stem moet steeds langere lijnen kunnen zingen. Bij Verdi moet de ‘hoge C’ door tenor en sopraan zonder falcet gezongen worden.
Opera Singers – The Soprano High C (C6) – High Notes Battle
Parijs werd een belangrijk centrum voor de opera voor eigen en Italiaanse operacomponisten:
- Giacomo Meyerbeer. L’Africaine
Rossini – Tancredi – Duetto atto II (Tancredi-Amenaide): Andantino
Bellini – Norma – Sgombra è la sacra selva – Jamie Barton (Adalgisa)
Gaetano Donizetti Angela Gheorghiu; “Piangete voi…Al dolce guidami”; Anna Bolena;
Operagenres in Parijs waren:
- Grande opéra voorbeeld: Meyerbeer Les Huguenots
- Opéra comique voorbeeld: Offenbach ‘Barcarolle’ from Les Contes d’Hoffmann – Anna Netrebko & Elīna Garanča
- Drame lyrique vanaf 1850 voorbeeld: Bizet – Carmen – Overture + Habanera Bizet (Anna Caterina Antonacci, The Royal Opera)
Operette
Regels van dit genre zijn:
- grappig libretto
- gemakkelijk in ’t gehoor liggende muziek
- dansbaar
Voorbeeld: Offenbach La vie Parisiene ouverture
Giuseppe Verdi (1813 -1901)
Alle aspecten van de de grote opera zijn in de vele werken van Verdi te vinden: het imposante koor, het ballet, het grote feest. Hij trouwde met de zangeres Giuseppa Strepponi die van grote invloed was op de cantabiliteit (zingbaarheid) van zijn stukken. Verdi is bovendien enorm van invloed geweest bij de ontwikkeling van de zangstem. Deze werd verlaagd naar een meer dramatisch type in plaats van de falcetstem bij mannen en de hoge C bij de sopranen. De mezzo-sopraan en de bariton zijn in opkomst.
Klik voor complete Opera’s van Verdi op onderstaande lijst:
- Les vepres siciliennes
Verdi heeft nog veel meer opera’s geschreven….
Duitsland en Oostenrijk
Duitsland componisten gebruiken onderwerpen uit de natuur, bijvoorbeeld het bos, de zee en sprookjesfiguren.
Francis Jean Marcel Poulenc (1899 – 1963)
Richard Wagner |(1813-1883)
Wagner creëerde intense karakteriseringen van personen, herinneringen en symbolen voor begrippen als liefde, noodlot en feest. Vaak zijn motieven symfonisch met elkaar verweven maar ook kunst, literatuur, actie, dans en decor worden met elkaar verweven. Samen met Julius Hey sticht hij de eerste zangschool in Duitsland (Erste Deutsche Singschule)
Hij had een relatie met Mathilde die hem inspireerde tot de liedcyclus:
Wagner werkte 20 jaren lang aan het 4-luik Der Ring des Nibelungen:
C.M. von Weber (1821)
- Der Freischütz (1821)
- Euryanthe (1842)
- Oberon (1826)
H. Marschner – Hans Heiling (1833)
Komische Duitse opera’s:
A. Lortzing
- Zar und Zimmermann (1837)
- Der Wildschütz (1842)
- Der Waffenschmied (1846)
O.Nicolaï – Die lustigen Weiber von Windsor
Weense operette
Franz von Suppé (1819-1895)
Karl Millöcker (1842-1899)
- Die Dubarry (1879)
- Der Bettelstudent (1882)
- Gasparone (1884)
Franz Lehar (1870-1948)
- Die Lustige Witwe (1905)
- Der Graf von Luxemburg (1907)
- Das Land des Lächelns (1930)
Harmonisch werden grenzen verlegd: weg van de grote en kleine drieklank klinkt een lied als Clair de lune klinkt heel anders …
Gabriël Fauré (1845-1924)
door Véronique Gens,
of Clair de lune met dezelfde tekst van
Claude Debussy‘ (1862 -1918)
Sergej Rachmaninov (1873-1943)
Maurice Ravel, (1875 -1935)
![Maurice Ravel - Shéhérazade [With score] (Reupload)](https://natuurlijkvrijzingen.nl/wp-content/plugins/wp-youtube-lyte/lyteCache.php?origThumbUrl=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FpaZ7LXd_wKM%2F0.jpg)
Hugo Wolf (1860-1903)
